(15.09.2014)
De Alternative für Deutschland, de partij die zich tegen de Eurozone keert en de Deutsche Mark terug wil, is sinds haar oprichting in februari 2013 vooral een uitkomst geweest voor satirische televisieprogramma’s en cartoonisten op zoek naar onderwerpen. Een partij van wereldvreemde wetenschappers, zoals landelijk partijchef Bernd Lucke, en van oerconservatieve ondernemers, zoals Frauke Petry, die bij de AfD in Saksen de baas is. De recente verkiezingsstrijd in de deelstaten Thüringen en Brandenburg leverde weer fijne illustraties op van hun gedachtenwereld. Volgens de econoom Lucke was de veiligheid van de grenzen in de DDR beter geregeld dan in het huidige Duitsland, en Petry (tegen abortus) pleit ervoor dat elk Duits gezin 3 kinderen gaat tellen, om te voorkomen dat allochtonen op den duur de overhand krijgen. `U heeft er zelf vier, welk kind kan weg?´ wilde de Heuteshow weten en het publiek lachte hartelijk om deze Duitse Sarah Palin.
Maar sinds zondagavond is het Schluss mit lustig, uit met de pret. De AfD wist tijdens de landelijke verkiezingen nèt niet de kiesdrempel te halen, maar bij de Europese verkiezingen haalde de partij al 7 van de 96 Duitse zetels en de opmars zet zich voort in Oost-Duitsland. In de parlementen van Brandenburg en Thüringen (beide 88 zetels) kwamen ze zondag van nul op resp 11 en 10 zetels, en in Sachsen had Frauke Petry al twee weken geleden een flinke zege behaald met bijna tien procent van de stemmen.
Sachsen is de `Hochburg´ van de AfD; ook bij Bondsdagverkiezingen vorig jaar scoorde de partij daar het hoogst. Er waren zelfs dorpen, vooral bij de Poolse grens, waar een derde van alle kiezers erop stemde. Het algemene beeld: de partij is populair bij jonge mannen in de leeftijd van 18 tot 24 jaar met een gemiddelde opleiding, en verder bij de middenklasse. Veel eigen woning-bezitters, weinig bijstandgerechtigden. Het profiel van de AfD-kiezer is niet eenduidig, maar je kunt aannemen dat het om mensen gaat die zich bedreigd voelen, door wat dan ook. Dat betekent dat de Alternative für Deutschland grotendeels een protestpartij is. De helft van kiezers in Sachsen geeft dat ronduit toe. Uit teleurstelling over het beleid van de andere partijen (vooral de CDU, maar ook de linkse partijen moeten het ontgelden) stemt men op de anti_Europartij.
Voor Merkel is het een uitgemaakte zaak. De AfD is een protestpartij en de christendemocraten moeten zorgen dat ze issues uitkiezen die de mensen aanspreken. Dan kan de AfD worden teruggedrongen, zei ze na de verkiezingen in Sachsen. De wens is de moeder van de gedachte, want zo simpel zal het niet zijn. Jammer voor Merkel, maar hun pleidooi voor de afschaffing van de Euro is niet de sleutel van hun succes – een idee dat Angela natuurlijk vakkundig de grond in kan boren. Nee, de AfD richt zich op thema’s als asielbeleid, onderwijs (uitval van leerkrachten!), gezinspolitiek, solide begrotingsbeleid. Dat zijn onderwerpen die de kiezers na aan het hart liggen. De antwoorden van de AfD op de gesignaleerde problemen zijn zo simpel dat het moeilijk is om ze te weerleggen – zie de worsteling van de Nederlandse partijen met het fenomeen Wilders. Volgens politieke waarnemers geeft de AfD de kiezers het geruststellende gevoel dat er iemand is die voor ze wil zorgen, die hun problemen begrijpt en naar een oplossing zoekt. Aanvankelijk vervulden de oud-communisten van Die Linke die rol, maar veel van hun kiezers lopen nu weg naar de AfD.
Ook de SPD verliest kiezers en probeert terug te slaan. `Bernd Lucke wil niet alleen de D-mark terug, maar nu ook de Stasi´, riep de secretaris-generaal van de sociaaldemocraten naar aanleiding van Lucke’s bizarre opmerking dat de veiligheid aan de grenzen in de DDR beter geregeld was dan nu, met alle gevolgen voor de criminaliteit van dien. De SPD hoopte met die opmerking aan de vooravond van de verkiezingen nog snel het DDR-trauma bij de achterban te reanimeren, maar dat heeft niet mogen baten, gezien de fraaie uitslag voor Lucke en de zijnen.
Alle partijen hebben last van de AfD en geen van alle hebben ze een doeltreffend antwoord gevonden op het rechtse populisme. En toch zal dat moeten, want volgend jaar wachten verkiezingen in Hamburg en Bremen. Arrogant de andere kant op kijken, speldeprikken uitdelen of belachelijk maken helpt niet meer.