(13.04.2016)
Erdogan, doe alsjeblieft ook eens aangifte tegen mij, zingt de Berlijnse cabaretier Didi Hallervorden op internet, in een song onder de titel `Jetzt erst recht!´ (oftewel Nu pas goed!), een steunbetuiging aan televisiepresentator Jan Böhmermann. Diens `smaadgedicht´ over de Turkse president Erdogan heeft hogere golven geslagen dan zelfs hij had durven dromen. Het Kanzleramt van Merkel en het ministerie van Buitenlandse Zaken worden er knap zenuwachtig van. Zeker nu Erdogan persoonlijk aangifte heeft gedaan wegens belediging. Er is geen ontkomen meer aan: er wordt een strafrechtelijk onderzoek gestart.
Merkel zit in het nauw. Niet alleen bevindt ze zich in een lastige positie ten opzichte van samenwerkingspartner Turkije, maar ook intern ligt ze onder vuur. Ze heeft zich aanvankelijk veel te serviel opgesteld, zeggen de critici, door in een telefoongesprek met de Turkse ministerpresident Davutoglu het gedicht van Böhmermann `bewust kwetsend´ te noemen.
Inmiddels zijn haar uitingen aanmerkelijk strijdbaarder. Artikel 5 van de Duitse grondwet (vrijheid van meningsuiting, kunst en wetenschappen) is vanzelfsprekend het hoogste goed, en niet verhandelbaar, liet ze via haar woordvoerder weten. Op een persconferentie in Berlijn herhaalde ze dit, en benadrukte dat deze grondwaarden los staan van de politieke problemen die Duitsland en Turkije met elkaar bespreken, de vluchtelingencrisis dus. Maar hier is de wens ongetwijfeld de vader van de gedachte.
Door de persoonlijke aangifte van Erdogan is de Bondsregering haar greep op de zaak kwijt. Bij een formeel protest zoals dat eerst was ingediend (belediging van een staatshoofd) kan de regering de zaak bestuderen en het Openbaar Ministerie al dan niet opdracht geven een strafrechtelijk onderzoek in te stellen. Dat is nu feitelijk een gepasseerd station. Het O.M. in Mainz, waar Erdogan zijn klacht heeft ingediend, moet zelfstandig de kwestie onderzoeken, of de regering dat nu wil of niet. Diplomatieke wegen zijn afgesloten. De kwestie loopt hoog op. Volgens de Groenen is er zelfs sprake van een `staats-affaire´.
Merkel staat in mijn ogen sterk en hoeft absoluut niet het hoofd te buigen voor de Turkse druk. Heeft zij zich ooit beklaagd over de affiches waarop zij met een Hitler-snor is afgebeeld, of in een SS-uniform? Met geen woord. Maar zo simpel ligt het natuurlijk niet, ook niet in eigen land. Uit gesprekken van de media met Turkse Duitsers blijkt dat velen achter `hun´ president staan: Böhmermann is zijn boekje ver te buiten gegaan en Erdogan heeft groot gelijk. In het beste geval zegt men: kritiek mag, maar schelden onder de gordel hoort niet. Met ruim 2 miljoen Turken (anti-Erdogan gezinde vluchtelingen niet meegerekend) in Duitsland moet Merkel ook rekening houden.
Als cabaretier heb je het natuurlijk makkelijker dan als Bondskanselier. `Deutschland ist nicht Kurdistan´, houdt Hallervorden de Turkse president voor, en ook veel andere vertegenwoordigers van de culturele en mediawereld zijn solidair met de satyricus. Voor de ZDF-presentator zelf wordt het leven er niet leuker op. Wegens `massieve openbare druk´ (aldus een niet nader geconcretiseerde mededeling van de omroep) heeft hij zijn gebruikelijke uitzending van morgenavond afgezegd. Het huis van de brutale grappenmaker wordt dag en nacht door de politie van Keulen bewaakt.