(02.07.2018)
Natuurlijk, de vluchtelingencrisis is de aanleiding. Daarover zijn ze het grondig oneens, al jaren, Bondskanselier Angela Merkel (CDU) en de chef van de Beierse zusterpartij CSU, Horst Seehofer, tevens minister van Binnenlandse zaken. Maar de diepere oorzaak is dat ze elkaar niet kunnen luchten of zien, en dat duurt ook al jaren. Het huwelijk tussen de arrogante Beier en de steile Oost-Duitse domineesdochter was bij de verloving al gedoemd te mislukken.
`Ik kan met die vrouw niet verder werken.´ Op het moment dat deze verzuchting van Seehofer bekend werd, wist iedere politieke waarnemer dat de crisis alleen nog maar een kwestie van tijd was. Op het moment dat ik dit schrijf is het nog niet zo ver, maar ik zou niet weten hoe de val van de regering nog voorkomen kan worden – als twee politieke leiders elkaar haten, is er geen redding mogelijk. Het persoonlijke is politiek en politiek is persoonlijk. Compromissen zijn een gepasseerd station.
Het conflict spitst zich toe op de afwijzing van vluchtelingen aan de grens. Seehofer wil iedereen die al elders in een asielprocedure zit of via een ander EU-land is binnengekomen en daar geregistreerd is, de toegang tot Duitsland weigeren en ze terugsturen naar Oostenrijk, ondanks felle protesten van de Oostenrijke premier Sebastian Kurz. En Merkel wil vluchtelingen aan de grens alleen afwijzen in samenwerking met andere EU-landen. Het land, waar de betrokkene Europa is binnengekomen, moet ze ook terugnemen. Met Spanje en Griekenland heeft ze daarover dit weekend in Brussel concrete afspraken gemaakt, met Italie was daar geen denken aan, en verder blijft het bij een vage beginselverklaring. Dat is voor Seehofer niet genoeg.
Dat terugsturen gebeurt nu trouwens ook al, op iets kleinere schaal: vorig jaar werden 17.000 mensen bij Duits-Oostenrijkse grens afgewezen, maar dan omdat ze geen geldige papieren hadden. Ondanks de open grenzen van het Schengen-akkoord wordt daar sinds 2015 gecontroleerd. De buitengrenzen van Schengen (met name in Bulgarije) zullen nu ook sterker gecontroleerd worden, is in Brussel afgeproken.
In 2017 vroegen zo´n 200.000 mensen asiel in Duitsland, en de helft daarvan werd afgewezen; een derde van die aanvragen betrof mensen die al elders geregistreerd waren. Maar die afwijzing gebeurde in asielprocedures en dus niet aan de grens, zoals Seehofer wil.
Voor vluchtelingen, die een kans maken in een asielprocedure, kunnen opvangcentra ingericht worden, waar versnelde procedures zullen uitwijzen of de betrokkene de EU mag binnenkomen. Zo ja, dan worden ze verdeeld over EU-landen die daartoe bereid zijn. Een oplossing op basis van vrijwilligheid dus – een doorn in het oog van de Italianen, maar nodig om de Hongaren over de streep te trekken; premier Orban wil er niet eentje opvangen, maar ging met deze verklaring akkoord.
Voor Horst Seehofer is dat alles te vrijblijvend. Dit plan gaat onvoldoende effect sorteren om de het doorreizen van vluchtelingen door de EU tegen te gaan, vindt hij. Hoe zijn eigen grote migratieplan er nu precies uitziet, weten we overigens nog steeds niet; de presentatie daarvan ging niet door, omdat het geen genade kon vinden bij Merkel en haar CDU. De EU-top heeft geen soelaas gebracht. De tegenstellingen lijken onoverbrugbaar.
Daarbij komt dat de Beierse politici sterk onder druk staan, want in oktober zijn daar deelstaatverkiezingen en de CSU (sinds jaar en dag verwend met de absolute meerderheid) staat nu op slechts 40 procent. Seehofer heeft een groot probleem: zijn harde aanpak scoort niet bij de Beieren. Evenals in de rest van Duitsland is een grote meerderheid van de bevolking (rond de 70 procent) voor een Europese oplossing en niet voor een Duitse `Alleingang.´Ook als Bondskanselier kan Merkel nog rekenen op steun van een (krappe) meerderheid van haar onderdanen. Ze zal dus niet bereid zijn, Seehofer tegemoet te komen.
Ho!!!
Dat dacht ik, twee dagen geleden. Dacht iedereen. Toch kwam er een soort compromis uit de bus, waardoor Seehofer (`Ik laat me niet ontslaan door een kanselier die alleen dankzij mij kanselier is´) kon aanblijven. De druk vanuit zijn eigen gelederen zal daaraan ook niet vreemd zijn. De oplossing wordt nu gezocht in opvangcentra aan de Duits-Oostenrijkse grens, waar de vluchtelingen die niet worden toegelaten een paar dagen moeten blijven, voordat ze worden teruggestuurd naar het land waar ze de EU binnenkwamen. Als dat land tenminste meewerkt. Dus …eh…we zijn nog even ver? Inderdaad. Plus dat de SPD, de andere coalitiepartner, mordicus tegen gesloten kampen is. Zucht. Wordt vervolgd.