(28.06.2013)
Berlijn – SPD-lijstaanvoerder Peer Steinbrück heeft het niet gemakkelijk. Zijn populariteit wil maar niet toenemen, en bij een rechtstreekse verkiezing van de Bondskanselier zou Merkel tweemaal zoveel stemmen krijgen als hij. Peer heeft al eens de handdoek in de ring willen werpen, maar daar heeft de SPD-top een stokje voor gestoken. Niettemin, het is om moedeloos van te worden; als hij zelf geen uitglijder maakt doen anderen dat wel voor hem. Zoals de inmiddels 85-jarige Günter Grass, wiens bekentenis (in 2006) over zijn lidmaatschap van de Waffen-SS helaas geen greintje bescheidenheid heeft opgeleverd.
Woensdagavond moest Steinbrück optreden in het partijhoofdkwartier, het Willy-Brandt-Haus in Berlijn. Een thuiswedstrijd, want de avond was georganiseerd voor en door de Vriendenkring van dat Willy-Brandt-Haus, nette mensen die daar tentoonstellingen bekijken, discussieren en lezingen volgen. Deze brave avond zou dus het vermelden niet waard zijn, ware het niet dat iemand op de onzalige gedachte was gekomen ook Günter Grass uit te nodigen. En dat heeft inmiddels geleid tot paginagrote verhalen in de bladen en een rel waar Peer nu eens echt (bijna) niets aan kan doen. Wat zal hij knarsetanden.
Om te beginnen ging Grass op een vervelende manier over Merkel tekeer. Waar Steinbrück in de Bondsdag donderdagochtend echt de politieke degens kruiste met de Bondskanselier, wat een goed en inhoudelijk verkiezingsdebat opleverde (het was de laatste vergaderdag van de Bondsdag voor de verkiezingen in september), trapte Grass onder de gordel. Hij schimpte op Merkels DDR-verleden; ze heeft volgens hem een dubbele opvoeding genoten, namelijk als secretaris van de FDJ (de socialistische jeugdbeweging) en vervolgens bij CDU-Bondskanselier Helmut Kohl. In de DDR heeft ze aanpassing en opportunisme geleerd, bij Kohl de omgang met de macht en het neerhalen van concurrenten, snierde hij.
Steinbrücks gezicht betrok steeds meer (ook omdat Grass niet te stuiten viel en de kandidaat-Bondskanselier helemaal niet aan het woord kwam), maar het ergste moest nog komen. Opeens barstte het voormalige SS-Waffen-Mitglied namelijk uit in een tirade tegen de Bundeswehr. Door de `schandalige´ afschaffing van de dienstplicht zitten we nu opgescheept met een `Söldnerarmee´, zei hij, een huurlingenleger dat ingezet wordt in het buitenland. Steinbrück protesteerde, maar Grass kletste gewoon door en vergeleek de huidige Duitse krijgmacht met de `Reichswehr´, een staat in de staat, waar niemand dienst zou moeten nemen. Ontzetting in de zaal, en bij Steinbrück. Voor alle duidelijkheid: de Reichswehr was een beroepsleger dat tijdens de Weimarrepubliek werd opgericht (1921) en tot in de nazi-tijd (1935) heeft voortbestaan. In dat jaar voerde Hitler namelijk de dienstplicht in en ging de Reichswehr op in de Wehrmacht.
De geschrokken Steinbrück ging natuurlijk tegen de woorden van Grass in: tijdens de recente watersnood heeft het leger zich uit de naad gewerkt om mensen te helpen en erger te voorkomen, de Bundeswehr bestaat uit vrijwilligers maar heeft niets met een huurlingenleger te maken, de internationale inzet was een wens van de bondgenoten en het parlement beslist erover waar de krijgsmacht wordt ingezet. Allemaal fatsoenlijke argumenten, maar voor veel toehoorders en andere politici, ook uit zijn eigen partij, was zijn verweer niet helder genoeg. Hij had Grass veel scherper terecht moeten wijzen, om zo de Bundeswehr de hand boven het hoofd te houden, zo luidt de teneur van de reacties.
Het valt te hopen dat voortaan niemand meer op het idee komt Günter Grass ergens te laten spreken, want het is niet de eerste keer dat dit ijdele dwaallicht voor opschudding zorgt. Vorig jaar publiceerde hij een gedicht waarin Israel een gevaar voor de wereldvrede werd genoemd, vanwege de atoomdreiging tegen Iran. Er waren ook deze keer mensen binnen de SPD die zijn gezamenlijke optreden met Steinbrück hadden afgeraden. Het heeft niet mogen baten. Hier helpt maar één tekst: kop dicht, Grass!