(06.11.2012)
Het leek dit voorjaar eindelijk geregeld, met instemming van alle betrokkenen. Vanaf 2016 ligt Hitlers antisemitische credo Mein Kampf in de Duitse boekwinkels. Niet in de oorspronkelijke vorm, zoals de Führer het in 1924 in de gevangenis te Landsberg geschreven heeft, maar voorzien van kritisch wetenschappelijk commentaar. Ook de Centrale Joodse Raad in Duitsland was akkoord, zij het met pijn in het hart: publikatie leek niet te vermijden, dus dan maar op deze manier.
Het Bundesland Beieren beheert de rechten van Mein Kampf en die rechten lopen over enkele jaren af. Tot nu toe heeft Beieren publikatie steeds verhinderd, maar in 2016 kan elke uitgever er in principe mee aan de slag. Om te voorkomen dat sommige handelaren daar een slaatje uit gaan slaan, is besloten een echte commerciele uitgave te verhinderen en alleen een wetenschappelijk becommentarieerde publikatie vrij te geven.
De argumenten liggen voor de hand. Iedereen kan het boek immers al via internet downloaden of in het buitenland gewoon kopen, een volwassen democratie moet hiermee kunnen omgaan, het boek is in de nieuwe vorm bedoeld als lesmateriaal voor docenten geschiedenis of politieke vorming. Bovendien is een wetenschappelijk gefundeerde uitgave in ieder geval beter dan een populaire, onverantwoorde uitgave van het `Hetzschrift´, dat in het ergste geval wellicht als bestseller in de etalages komt te liggen, omdat mensen gewoon nieuwsgierig zijn. Het boek is nu omgeven door een soort mythische waas. Door het te voorzien van kritische kanttekeningen wordt die mythe doorgeprikt en het boek ontmaskerd als leugenachtig en mensvijandig.
Maar de schijnbare rust is verstoord. Het debat is opnieuw aangezwengeld door de voormalige voorzitter van de Duitse Centrale Joodse Raad, Charlotte Knobloch, thans vice-president van het Joodse Wereldcongres. Zij begeleidde in september 2012 de Beierse minister-president Seehofer op zijn werkbezoek aan Israel en is daar geschrokken van de reacties. Vooral de organisaties van slachtoffers en overlevenden van de holocaust vinden het volstrekt onvoorstelbaar dat er überhaupt over wordt nagedacht, Mein Kampf in welke vorm dan ook openbaar te maken. De gesprekken met deze mensen hebben mijn zienswijze fundamenteel veranderd, zei Charlotte Knobloch.
Zij heeft zich voorgenomen via de strafrechter publikatie van het boek als geheel te verhinderen. Wel zouden uittreksels uit Mein Kampf gepubliceerd kunnen worden, met wetenschappelijk commentaar van historici. De deelstaat Beieren heeft nu besloten op haar bezwaren in te gaan en een strafrechtelijke procedure in te leiden. De hamvraag daarbij zal zijn, of Mein Kampf in de nieuwe vorm, dus voorzien van kritisch wetenschappelijk commentaar, nog onder opruiende geschriften valt. Als dat zo is, kan elke uitgever die Mein Kampf op de markt brengt maximaal drie jaar gevangenisstraf krijgen. En als de rechter bepaalt dat hiervan sprake is, gaat de uitgave van het boek als geheel dus niet door.
Juist vanwege de kritische commentaren in de tekst verwacht de Beierse regering overigens geen problemen, maar men wil de uiterste zorgvuldigheid in acht nemen. Charlotte Knobloch daarentegen vindt een een uiterst principiele kwestie, omdat het gaat om de positie van de overheid. `Natuurlijk kan iedereen het boek downloaden, maar de beslissende vraag is of de staat moet bevorderen dat zo’n boek breed verspreid kan worden. Ik vind van niet.´