`Respekt-Rente´nieuwe splijtzwam in Duitse politiek
(11.02.2019)
Wanneer het om Nederland gaat, is er weinig waarover de Duitsers zich zo kunnen verbazen als over de pensioenen. Een flink bedrag elke maand, ook al heb je geen dag gewerkt in je leven, want de AOW komt gewoon op je bankrekening binnen. Wat een luilekkerland. Ze zijn jaloers en dat is begrijpelijk, want hun pensioenen zijn doorgaans niet bepaald om over naar huis te schrijven, ook al is het deels eveneens een staatspensioen. Ik ga het hier niet uitleggen, want het systeem is ingewikkeld, maar de uitkomst is in ieder geval heel mager, en bovendien vallen de pensioenen in de voormalige DDR nog lager uit dan die in West-Duitsland.
De armoede onder bejaarden is dan ook ten hemel schreiend, ook onder diegenen die nog werken. Want vaak blijven oudere mensen doorwerken, zelfs tot na hun 70ste, in veel gevallen met eenvoudig maar toch zwaar werk, dat slecht betaald wordt. In het ergste geval zoeken ze hun heil in het verzamelen van lege flessen die voor een kwartje per fles ingeleverd kunnen worden bij de supermarkt. Ik ben gewend aan het beeld dat oude mensen, mannen en vrouwen, de afvalbakjes op straat nazoeken op flessen, maar mijn Nederlandse bezoekers schudden meestal ongelovig hun hoofd als ze het zien.
De sociaaldemocraten van de SPD willen een menswaardiger pensioensysteem. Minister van Sociale Zaken Hubertus Heil, de naam zegt het al, is de brenger van de blijde boodschap. Hij heeft een wetsvoorstel ingediend voor een zogeheten `Respekt-Rente´. Respekt wil zeggen waardering voor wat mensen in hun leven gepresteerd hebben, en het woord Rente betekent pensioen. Hierover was in het regeerakkoord met de christendemocraten al overeenstemming bereikt, maar nu moet de daad nog even bij het woord worden gevoegd en dat betekent zoals gewoonlijk weer prettig politiek gehakketak.
Wat houdt het voorstel in? De minister wil een basispensioen voor iedereen die 35 jaar pensioenpremie heeft betaald, ongeacht of men in deeltijd of full-time heeft gewerkt, of jaren ouderschapsverlof heeft gehad – het telt allemaal gelijkwaardig mee. Dat basispensioen bedraagt ongeveer 900 euro per maand. Wie in het verleden het minimumloon verdiende en nu dus aangewezen is op ongeveer 500 euro per maand, krijgt er maximaal 447 euro bij, volledig betaald uit de belastingmiddelen. En nu komt het: zonder na te gaan of de betrokkene dat geld echt nodig heeft, hoewel die voorwaarde wel in het regeerakkoord staat.
En dat laatste schiet veel partijen, inclusief coalitiepartner CDU, in het verkeerde keelgat. Want dat gaat geld kosten. Volgens Hubertus Heil, die het voor het gemak een beetje vaag houdt, kost zijn plan maximaal 6,5 miljard per jaar, maar volgens anderen kan dat gemakkelijk het dubbele worden. De behoefte-toets is nodig om te voorkomen dat iedereen die laagbetaald werk heeft gedaan (en dat zijn er heel veel in Duitsland, waar tot 2015 niet eens een algemeen geldend minimumloon bestond) per definitie deze toeslag krijgt.
Vooral de FDP, zeg maar de Duitse VVD, weet het weer pittig te verwoorden. Partijleider Christian Lindner: `Wie een klein pensioen heeft en vijf miljoen Euro erft, heeft geen toeslag van meneer Heil nodig.´ Uit het leven gegrepen, dit voorbeeld.
Maar het kan natuurlijk ook zo zijn dat de partner van de betrokkene er warmpjes bij zit. Dan is er ook geen aanleiding om extra geld uit te trekken, vinden velen. Een zuinige reactie kwam ook van Annegret Kramp-Karrenbauer, die Angela Merkel is opgevolgd als voorzitter van de CDU. `Ook bij de basisrente moet gelden dat prestatie beloond wordt. Het voorliggende concept gaat veel verder dan het regeerkkoord, een serieus kostenplaatje ontbreekt.´
Hier is het laatste woord nog niet over gezegd, aldus AKK, zoals ze inmiddels wordt genoemd, en de SPD is daarmee gewaarschuwd, want de CDU-voorzitter is per definitie een politiek zwaargewicht. Positief uitte zich daarentegen Sigmar Gabriel, ex-SPD-leider. Hij ziet vooral strategische voordelen in het wetsvoorstel: `Meer van dit soort politiek zal minder AfD tot gevolg hebben.´ De opkomst van deze extreemrechtse partij, die 92 van de 709 zetels in de wacht sleepte, wordt vooral geweten aan de onvrede van burgers, onder andere over hun financiele situatie. Neem de oorzaken weg en je ondermijnt deze krachten, is zijn boodschap, en daar zit wel iets in.
De SPD zal er echter nog een harde dobber aan hebben dit plan ongeschonden erdoor te krijgen. Het lijkt in deze vorm niet te gaan lukken – maar misschien is het wisselgeld al ingebouwd. Dat er iets moet gebeuren om de armoede onder oudere mensen te bestrijden staat buiten kijf, en de regeringspartijen hebben een blijmaker voor de Duitse kiezers hard nodig.