(16.09.2017)
De pittigste tekst kwam deze week van Sigmar Gabriel, sociaal-democraat, de Duitse minister van Buitenlandse Zaken. Hij is woedend en treurig, dat na de verkiezingen van zondag 24 september `in de Rijksdag naar alle waarschijnlijkheid weer echte nazi´s op het spreekgestoelte zullen staan, voor het eerst sinds 1945.´
Grote woorden, maar helaas geen onzin. Wat lange tijd werd afgedaan als een voorbijgaand randverschijnsel in de Duitse politiek, een beweging die geleid werd door onbenullige kletsmajoors, is een echte bedreiging geworden. Als er vandaag verkiezingen zouden zijn, zou de AfD de derde of de vierde partij van het land worden. In 2013 haalden ze nog net niet de kiesdrempel van 5 procent, maar daar gaan ze nu royaal overheen. Volgens de peilingen komen ze uit op 9 of 10, misschien wel 11 procent van de stemmen. Dat leidt tot heel wat volksvertegenwoordigers, want de Bondsdag telt rond de 630 zetels (en soms meer, dat aantal wisselt als gevolg van het kiesstelsel.)
Niet dat de kans bestaat dat de AfD ooit zal meeregeren, want geen enkele partij wil met deze mensen samenwerken, nee, de bedreiging ligt in het feit dat de club een landelijk verzamelpunt is geworden van de akeligste rechtspopulisten die je je maar kunt voorstellen. Mensen die niet gedreven worden door een verstandig soort conservatisme, maar door haat, rancune, bitterheid. Beangstigende agressie, die zich vooral richt op Merkel en haar geestverwanten en op vluchtelingen, waarvan er meer dan een miljoen in Duitsland zijn binnengekomen.
En omdat de schreeuwlelijkerds met zovelen zijn, is hun lawaai in hun eigen ogen gelegitimeerd. De anderen vinden het immers ook? Angela Merkel wordt met ongekende agressie geconfronteerd, vooral in Oost-Duitsland, waar ze vandaan komt: kutwijf, hoer, volksverrader, staatsvijand, je hoort in de gevangenis. Merkel reageert gelaten. Hoogstens zegt ze: `Ach ja, dat kennen we.´ De media leggen haar de vraag voor waar die tomeloze haat vandaan komt. `Dat zijn mensen die helaas alleen maar fluiten en brullen, zonder dat ze willen luisteren´, is haar antwoord.
De achterban is dus heel eng, maar ook de leiding van de AfD maakt het steeds bonter. Provocatie volgt op provocatie. De bejaarde lijsttrekker Alexander Gauland loopt voorop. Een Duitse vrouwelijke minister van Turkse herkomst moet volgens hem in Anatolie `entsorgt´ worden (opgeruimd, dat is wat je met vuilnis doet). En hij haalde deze week internationaal de media met zijn hartekreet dat er meer waardering moet worden opgebracht voor wat de `moedige´ Duitse soldaten van de Wehrmacht tijdens de twee wereldoorlogen hebben gedaan. Verbijstering en woede alom – maar niet bij zijn achterban. Die klapt steeds harder.
De andere lijsttrekker, Alice Weidel, die met haar vriendin en 2 kinderen in Zwitserland woont, liet een vrouw uit Syrie zwart bij haar werken. En dat terwijl ze zich minachtend uitlaat over asielzoekers. Die passen niet bij de Duitse cultuur. Wie zegt dat de Duitse verkiezingen saai zijn, moet beter de krant lezen. Het is elke dag smullen.
En na de verkiezingen wordt het nog leuker. Want intussen breken de gevestigde partijen zich het hoofd over praktische vragen. Wat moet er gebeuren als de AfD met 50 of 60 man haar intrede doet in de Bondsdag?
Waar moeten ze zitten bijvoorbeeld? Zet je ze uiterst rechts (vanaf het spreekgestoelte gezien) dan zitten ze onmiddellijk voor de regeringstafel. Dat is hoogst onwenselijk en veel teveel eer. Helemaal links zitten al de oud-communisten van Die Linke (en die willen dat graag zo houden) en in het midden horen ze ook niet thuis, omdat ze niet uit het midden van de samenleving komen, wordt gezegd.
Sommige parlementaire rechten kunnen niet worden geweigerd. Zo zal de AfD ook vertegenwoordigd moeten zijn in de verschillende commissies en in het presidium, zeg maar het bestuur, van de Bondsdag, en zal dus net als de andere partijen een van de vice-voorzitters mogen leveren. De zeer invloedrijke huishoudelijke commissie van de Bondsdag heeft al wel verklaard dat zij kandidaten zal toetsen op hun geschiktheid: de AfD kan niet ervan uitgaan dat iedereen die zij voorstelt, automatisch gekozen wordt.
De achtergrond van die waarschuwing is duidelijk: het is al decennia lang gebruikelijk dat de grootste oppositiepartij de voorzitter levert van deze commissie. Als CDU en SPD weer gaan regeren, al dan niet samen met de Groenen of de liberalen van de FDP, kan dat de AfD zijn. Maar alle partijen willen voorkomen dat er een onervaren en ultrarechtse AfD´er de gang van zaken in de Bondsdag gaat bepalen. Dergelijke discussies zullen de komende weken het nieuws beheersen. Hopelijk blijft er nog wat tijd en aandacht over voor de inhoud van het beleid.